เราอยู่ในยุคที่ภาพถ่ายดาวเทียมเป็นของฟรีที่ใครๆก็สามารถเข้าถึงได้ ภาพถ่ายดาวเทียมก็นับได้ว่ามีประโยชน์หลายๆอย่างที่เราสามารถนำมาใช้งานได้ในชีวิตประจำวันโดยเฉพาะอย่างยิ่งในภาคเกษตร ซึ่งปัจจุบันก็มีสตาร์ทอัพหลายเจ้าที่ทำ smart farming ต่างๆ โดยการใช้ภาพถ่ายดาวเทียมในการบอกจุดหรือบริเวณที่ไร่ของเรามีปัญหา เพื่อทำให้การวางแผนการเพาะปลูก/เก็บเกี่ยวมีประสิทธิภาพและให้ผลผลิตได้ดีมากยิ่งขึ้น
ในบทความนี้ก็จะมาสอนวิธีการใช้เครื่องมือที่มีชื่อว่า EO Browser ของ Sentinel-hub ซึ่งเป็นเครื่องมือฟรีที่เปิดให้คนทั่วไปเข้ามาใช้ โดยภายในเว็บนี้ก็จะมีภาพถ่ายดาวเทียมต่างๆ พร้อมกับฟังค์ชั่นหลากหลายที่ให้เราใช้งานได้แบบง่ายๆเลยครับ ตัวอย่างที่จะยกมาในบทความนี้ก็จะเป็นการสอนวิธีการดูค่าการเจริญเติบโตของพืช (NDVI) ย้อนหลังทั้งแบบกราฟและแบบวิดิโอ
1. สมัครสมาชิก EO Browser
- เข้าไปที่ https://apps.sentinel-hub.com/eo-browser/
- กดปุ่ม Login จากนั้นจะมีป้อบอัพขึ้นมา ให้กด sign up แล้วกรอกข้อมูลให้เรียบร้อย
- หลังจากนั้นให้ไปเช็คที่อีเมล์ตัวเองเพื่อ activate account ให้เรียบแล้ว แล้วกลับมาที่หน้าเว็บเดิมใหม่แล้วล็อคอิน
2. ค้นหาสถานที่ที่ต้องการ
- แทบด้านขวาบนในช่อง search ให้เราพิมพ์สถาที่ที่เราต้องการลงไป เช่น ตำบล จังหวัด หรือสถานที่ อย่างสวนลุม
- กดที่ผลลัพธ์และซูมเข้าไปพอประมาณ (ไม่ต้องเยอะมาก)
3. เลือก Data sources และ Time range
บทความนี้จะขอข้ามการอธิบายที่มาของแต่ละดาวเทียมไป หากต้องการรู้รายละเอียดเพิ่มเติม ให้คลิกที่ชื่อที่เป็นลิ้งค์ได้เลยครับ
- ติ๊กเลือกดาวเทียม Sentinel-2 และเลือกโปรดักส์ L2A
- เลื่อนแทบ Max. cloud coverage ไปอยู่ที่ประมาณ 12% — หรือจะเลื่อนตามต้องการก็ได้ ค่านี้คือการฟิลเตอร์าพถ่ายดาวเทียมที่มีเมฆบังออกไป ในที่นี้ก็คือเลือกเฉพาะภาพที่มีเมฆบังน้อยกว่า 12% ของรูป
- เลือก Time range ช่วงวันเดือนปีที่เราต้องการ
- กด Search
4. แสดงผล
หลังจากที่กด search ไปแล้วระบบก็จะขึ้นผลลัพธ์ที่มีมาให้เราดู โดยด้านซ้ายจะเป็น วัน/เวลา ของแต่ละภาพถ่ายดาวเทียมที่เราสามารถเลือกได้ และด้านขวาก็จะเป็นบริเวณของภาพนั้นๆ เราสามารถคลิก Visualize ที่เมนูด้านซ้าย หรือว่าจะคลิกจากกรอบสีฟ้าตรงบริเวณที่เราต้องการก็ได้ และก็คลิก Visualize อีกที ภาพถ่ายดาวเทียมก็จะปรากฎให้เราเห็น
5. เลือกรูปแบบข้อมูลที่ต้องการจะแสดง
ก็จะมีฟังค์ชั่นหลายๆแบบให้เราเลือกได้ ในที่นี้ก็จะขออธิบายง่ายๆเฉพาะอันที่คิดว่าน่าจะได้ใช้นะครับ
- True color: ภาพจริงเหมือนที่ตาคนเรามองเห็น
- False color: คือภาพใกล้เคียงกับอินฟาเรด ใช้สำหรับประเมิณสุขภาพและความหนาแน่นของพืช สีแดง=มีพืชปกคลุม, แดงเข้ม=พืชหนาแน่น, สีเทา/น้ำตาล=เมืองหรือที่โล่ง, สีฟ้า/ดำ=น้ำ
- NDVI: คือภาพที่ใช้วัด vegetation index หรือดัชนีพืชพรรณ ซึ่งเราสามารถใช้ค่านี้ในการดูความเปลี่ยนแปลงของพืชได้ มีค่าตั้งแต่ -1 ถึง 1 ยิ่งเขียวมากก็แสดงว่าค่าสูง และพืชเติบโตได้ดี
- Moisture index: ใช้วัดปริมาณน้ำในพืช (vegetation water content) เช่นการดู water stress
- Custom: เราสามารถเลือก band ของแต่ละช่วงความถี่และผสมเองได้ ซึ่งภาพต่างๆด้านบนก็เกิดจากการผสมกันของ band ต่างๆและคำนวนออกมา
สำหรับตัวอย่างนี้ให้เลือก NDVI
6. วาดแปลง
- คลิกที่ปุ่มรูป polygon ตรงเมนูด้านขวาบน จากนั้นคลิกปุ่มรูปดินสอ
- จากนั้นก็วาดบริเวณที่เราสนใจ แล้วต่อจุดกันให้ครบพื้นที่
7. ดูข้อมูลเชิงสถิติ
- ที่เมนูด้านขวาบนเหมือนเดิม ให้คลิกไอคอนรูปกราฟ เพื่อที่จะดูสถิติย้อนหลังของแปลงที่เราวาดไว้ (ฟังค์ชั่นนี้ใช้ได้เฉพาะกับ NDVI เท่านั้น)
- จากนั้นให้เลื่อนแทบเมฆเหมือนเดิม เพื่อที่จะกรองรูปที่มีเมฆเยอะๆออกไป (สังเกตว่าเวลาเลื่อนแต่ละทีเส้นกราฟจะเปลี่ยน เพราะว่าจำนวนข้อมูลเปลี่ยนแปลงไปด้วย)
- แล้วก็เลือกระยะเวลาย้อนหลังที่เราต้องการ 1 เดือน 6 เดือน หรือไปจนถึง 5 ปี
- ทีนี้เราก็จะได้ข้อมูลสถิติ NDVI ย้อนหลังของเราแล้วเรียบร้อย
- [เพิ่มเติม] ถ้าหากอยากดูกราฟ NDVI ของเฉพาะจุด ให้คลิกที่ไอคอน location ข้างล่างปุ่ม polygon และเลื่อนเมาส์ไปคลิกตรงจุดบนแผนที่ที่เราต้องการ จากนั้นก็คลิกปุ่มกราฟเหมือนเดิมในเมนู location ได้เลยครับ
8. ดูภาพถ่ายดาวเทียมย้อนหลังแบบภาพเคลื่อนไหว
- คลิกที่ไอคอนรูปวิดิโอ
- จากนั้นก็เลือกช่วงวันที่ที่เราต้องการ (ซ้ายบน)
- เลือกจำนวนรูป 1 รูปต่อ วัน/สัปดาห์/เดือน/ปี
- กด search
- ฟิลเตอร์แถบเมฆเหมือนเดิม เลื่อนไปที่ % น้อยๆ เพื่อที่จะเลือกเฉพาะรูปที่เมฆไม่บัง
- จากนั้นก็กดปุ่ม play เท่านี้เราก็จะได้ภาพเคลื่อนไหวสั้นๆที่เราต้องการแล้วครับ จะดาวโหลดก็ทำได้ง่ายๆเลย
- [เพิ่มเติม] สำหรับภาพเคลื่อนไหวนี้เราสามารถเลือกโหมดอื่นได้ ทุกโหมดเลย เช่น Moisture index แบบภาพด้านล่างนี้เลยครับ
จบแล้วครับ เห็นไหมครับว่าง่ายมากๆเลยในการดูภาพถ่ายดาวเทียมและค่าต่างๆ เราสามารถนำข้อมูลเหล่านี้มาใช้ประโยชน์ในชีวิตประจำวันของเราได้หลากหลายเลย ก็อยากจะให้ทุกคนลองใช้และนำไปปรับใช้กับอาชีพของตัวเองดูนะครับ
สำหรับใครที่สนใจอยากจะเรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับวิธีการใช้ข้อมูลดาวเทียมและตัวอย่างในการนำข้อมูลไปใช้ในอุตสาหกรรมต่างๆ ก็สามารถเข้าไปเรียนที่คอร์สออนไลน์ Copernicus MOOC ที่จัดทำขึ้นโดย EU Earth Observation Programme ได้ฟรีเลยครับ
